کتاب موسیقی عاشیق‌های آذربایجان (نسخه چاپی)

کتاب موسیقی عاشیق‌های آذربایجان نوشته حمید سفیدگر شهانقی، شما را با بخش مهم و بزرگی از موسیقی فولکلور و اصیل سرزمین‌های ترک‌زبان آشنا می‌سازد و درباره ادبیات و تاریخچه عاشیقی سخن می‌گوید. نت‌های برخی از آهنگ‌های قدیمی این موسیقی در این اثر گنجانده شده است.

فولکلور از اساسی‌ترین شاخص‌های اصالت فرهنگی محسوب می‌شود. هنر عاشیقی ارزشمندترین و مهم‌ترین عنصر ادبیات شفاهی ملت‌های ترک همچون مردم آذربایجان است. برخلاف نظریاتی که عاشیق را با مفاهیم نارسایی چون: «نوازنده دوره‌گرد»، «مطرب» و… می‌خوانند، عاشیق هنرمندی است که مهارت فراوانی در خوانندگی، شاعری، داستان‌سرایی، آهنگسازی و نوازندگی دارد.

به بیان دیگر، اگر عاشیق‌ها نبودند، از فولکلور غنی آذربایجان، به جز چیزهای پراکنده و کم‌محتوا، چیزی باقی نمی‌ماند. عاشیق‌ها مردمی‌ترین هنرمندانی هستند که با ساز و آواز، شعرها و داستان‌های خود شریک غم‌ها و شادی‌های مردم می‌شوند. عادت‌ها و باورها، آمال‌ها و آرزوها، آداب و رسوم مذهبی و ملی مردم، در سال‌های گذشته، در هنر ارزشمند آن‌هاخودنمایی کرده است.

هنر عاشیقی کامل‌ترین هنر مردمی در ترکیه، جمهوری آذربایجان، قرقیزستان، ترکمنستان، ارمنستان، قزاقستان، گرجستان و ایران به شمار می‌رود. عاشیق هنرمندی است که به تنهایی ریشه‌های فرهنگ ملی و بومی خطه خود را درهم آمیخته است. عاشیق‌ها در چندین هنر دیگر از جمله شعرسرایی، آهنگسازی، نوازندگی، آوازخوانی، نقالی و رقص تبحر دارند.

در کتاب پیش رو ریشه‌های فرهنگی و تاریخی موسیقی عاشیقی و نحوه به وجود آمدن و تکامل آن در طی زمان مورد بررسی قرار می‌گیرد. در فصل پایانی کتاب، نت تعدادی از آهنگ‌های موسیقی عاشیقی آورده شده است. این نت‌ها از آنجایی که قدیمی‌ترین نت‌های نوشته شده موسیقی عاشیق‌هاست و در موسیقی‌شناسی آذربایجان و همچنین بررسی تاریخ موسیقی عاشیق‌ها اهمیت ویژه‌ای دارند، عیناً نقل شده‌اند.

اگر به هنر موسیقی به‌ویژه موسیقی آذربایجان علاقه‌مند هستید، از این کتاب بسیار لذت خواهید برد.

در بخشی از کتاب موسیقی عاشیق‌های آذربایجان می‌خوانیم:

داستان‌های عاشیقی به دو شکل نثر و نظم بیان می‌شوند. عاشیق‌ها بخش‌های نثر داستان را روایت کرده و قسمت‌های نظم آن را در آهنگ‌های مختلف با ساز و آواز می‌خوانند. هر دو بخش داستان‌ها با هم مرتبط‌اند و گفت‌وگوهای مابین شخصیت‌های داستان نیز بیشتر به صورت نظم می‌آید. در این شعرها، شخصیت‌ها اتفاقاتی که برایشان پیش آمده، وضعیت روحی، و احساسات و هیجانات خود را بازگو می‌کنند. داستان‌ها معمولاً در عروسی‌ها، جشن‌ها، قهوه‌خانه‌ها و مجالس گفته می‌شوند.

گاه دو یا چند عاشیق به کمک هم به نقل داستان می‌پردازند و هر کدام به جای یکی از شخصیت‌ها، قسمت‌های نظم را با ساز و آواز می‌خواند. در داستان‌های عاشیقی، به یک باور دینی به نام «بوتا وئرمک» برمی‌خوریم. بوتا وئرمک بدین معنی است که حضرت علی یا حضرت خضر – در داستان‌های قبل از اسلام حضرت خضر، و در داستان‌های بعد از اسلام حضرت علی در لباس درویشی و با سیمایی نورانی به خواب قهرمان داستان آمده و دختری را نشان داده، می‌فرمایند: «فرزندم، او را به تو و تو را به او نامزد کردم، مشقات زیادی خواهید کشید؛ ولی در پایان به همدیگر خواهید رسید.»